วันเสาร์ที่ 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2554

มรดกโลก

มรดกโลก

 
ตราสัญลักษณ์
 
มรดกโลก (อังกฤษ: World Heritage Site; ฝรั่งเศส: Patrimoine Mondial) คือสถานที่ อันได้แก่ ป่าไม้ ภูเขา ทะเลสาบ ทะเลทราย อนุสาวรีย์ สิ่งก่อสร้างต่างๆ รวมไปถึงเมือง ซึ่งคัดเลือกโดยองค์การยูเนสโกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2515 เพื่อเป็นการบ่งบอกถึงคุณค่าของสิ่งที่มนุษยชาติ หรือธรรมชาติได้สร้างขึ้นมา และควรจะปกป้องสิ่งเหล่านั้นได้อย่างไร เพื่อให้ได้ตกทอดไปถึงอนาคต
ใน พ.ศ. 2553 มีมรดกโลกที่ขึ้นทะเบียนแล้วทั้งสิ้น 911 แห่ง แบ่งออกเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม 704 แห่ง มรดกโลกทางธรรมชาติ 180 แห่ง และมรดกโลกแบบผสม 27 แห่ง ตั้งอยู่ใน 151 ประเทศ[1][2] โดยอิตาลีเป็นประเทศที่มีจำนวนมรดกโลกมากที่สุด คือ 44 แห่ง แม้ว่ายูเนสโกจะอ้างอิงถึงมรดกโลกแต่ละแห่งด้วยหมายเลข แต่การขึ้นทะเบียนในหลายครั้งก็จะผนวกเอามรดกโลกที่ได้ขึ้นทะเบียนไปแล้วเข้าเป็นส่วนหนึ่งของมรดกโลกที่มีพื้นที่มากขึ้น ดังนั้นจึงมีหมายเลขมรดกโลกเกิน 1,200 ไปแล้วแม้ว่าจะมีจำนวนมรดกโลกน้อยกว่าก็ตาม
มรดกโลกแต่ละแห่งเป็นทรัพย์สินของประเทศที่เป็นเจ้าของดินแดนที่มรดกโลกตั้งอยู่ แต่ได้ถูกพิจารณาให้เป็นผลประโยชน์ของประชาคมระหว่างประเทศในการอนุรักษ์มรดกโลกแห่งนั้น

 

ในปัจจุบัน มีมรดกโลกทั้งหมด 911 แห่ง ใน 151 ประเทศทั่วโลก ซึ่งแบ่งเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม 704 แห่ง มรดกโลกทางธรรมชาติ 180 แห่ง และอีก 27 แห่งเป็นแบบผสมทั้งสองประเภท โดยมีการแบ่งออกเป็น 5 พื้นที่ ได้แก่ แอฟริกา อาหรับ เอเชียแปซิฟิก ยุโรป - อเมริกาเหนือ และ อเมริกาใต้ - แคริบเบียน
ตารางจำนวนของมรดกโลกแบ่งตามทวีป
ทวีปมรดกโลกทางธรรมชาติมรดกโลกทางวัฒนธรรมมรดกโลกผสมมรดกโลกทั้งหมด
แอฟริกา3345482
อาหรับ464270
เอเชีย-แปซิฟิก521439204
ยุโรป และ อเมริกาเหนือ5938510454
ละตินอเมริกา และ แคริบเบียน35883126
รวม18372528936
ลำดับของประเทศที่มีแหล่งมรดกโลกมากที่สุด
ลำดับประเทศธรรมชาติวัฒนธรรมผสมรวม
1ธงของประเทศอิตาลี อิตาลี242044
2ธงของประเทศสเปน สเปน336241
3ธงของสาธารณรัฐประชาชนจีน จีน828440
4ธงของประเทศฝรั่งเศส ฝรั่งเศส331135
5ธงของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี เยอรมนี232034
6ธงของประเทศเม็กซิโก เม็กซิโก427031
7ธงของสหราชอาณาจักร สหราชอาณาจักร423128
8ธงของสาธารณรัฐอินเดีย อินเดีย523028
9ธงของสหพันธรัฐรัสเซีย รัสเซีย915024
10ธงของสหรัฐอเมริกา สหรัฐอเมริกา128121

 ขั้นตอนการเสนอชื่อสถานที่

ประเทศที่ต้องการเสนอชื่อสถานที่ในประเทศของตนให้ได้รับการพิจารณาให้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก อันดับแรกจะต้องจัดทำบัญชีรายชื่อสถานที่ที่มีความสำคัญทางธรรมชาติและวัฒนธรรมทั้งหมดภายในประเทศของตน บัญชีนี้จะเรียกว่า บัญชีรายชื่อเบื้องต้น (Tentative List) ซึ่งมีความสำคัญมาก เพราะมีเพียงสถานที่ที่มีชื่ออยู่ในบัญชีนี้เท่านั้นที่จะมีสิทธิได้รับการเสนอชื่อ ขั้นต่อมา ประเทศนั้นๆจะต้องเลือกรายชื่อสถานที่ที่ต้องการเสนอชื่อมาจากบัญชีรายชื่อเบื้องต้น เพื่อจัดทำเป็นแฟ้มข้อมูล (Nomination File) โดยทางศูนย์มรดกโลกอาจให้คำแนะนำและช่วยเหลือในการจัดทำแฟ้มข้อมูลนี้
เมื่อถึงขั้นตอนนี้ แฟ้มข้อมูลจะถูกตรวจสอบและพิจารณาจากองค์กร 2 แห่ง ได้แก่ สภานานาชาติว่าด้วยการดูแลอนุสรณ์สถานและแหล่งโบราณคดี (International Council on Monuments and Sites) และ สหภาพสากลเพื่อการอนุรักษ์ (World Conservation Union) แล้วทั้งสององค์กรนี้จะยื่นข้อเสนอแนะต่อคณะกรรมการมรดกโลก ทางคณะกรรมการจะมีการประชุมร่วมกันปีละหนึ่งครั้ง เพื่อตัดสินว่าสถานที่ที่มีการเสนอชื่อแห่งใดบ้างที่ควรได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก หรือทางคณะกรรมการอาจร้องขอให้ประเทศที่เสนอชื่อได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่เพิ่มเติม โดยการพิจารณาว่าจะขึ้นทะเบียนสถานที่แห่งใดจะต้องมีลักษณะตามเกณฑ์มาตรฐานข้อใดข้อหนึ่งหรือหลายข้อ

ข้อกำหนดและหลักเกณฑ์ในการพิจารณาให้เป็นมรดกโลก

กระทั่งปี พ.ศ. 2548 มีข้อกำหนดและหลักเกณฑ์ทั้งหมด 6 ข้อสำหรับมรดกโลกทางวัฒนธรรม และ 4 ข้อสำหรับมรดกโลกทางธรรมชาติในการพิจารณาให้เป็นแหล่งมรดกโลกดังนี้

หลักเกณฑ์ทางวัฒนธรรม

  • (i) - เป็นตัวแทนในการแสดงผลงานชิ้นเอกที่จัดทำขึ้นด้วยการสร้างสรรค์อันชาญฉลาดของมนุษย์
  • (ii) - เป็นสิ่งที่มีอิทธิพลยิ่ง ผลักดันให้เกิดการพัฒนาสืบต่อมาในด้านการออกแบบทางสถาปัตยกรรม อนุสรณ์สถาน ประติมากรรม สวน และภูมิทัศน์ ตลอดจนการพัฒนาศิลปกรรมที่เกี่ยวข้อง หรือการพัฒนาการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ ซึ่งได้เกิดขึ้นในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง หรือบนพื้นที่ใดๆ ของโลกซึ่งทรงไว้ซึ่งวัฒนธรรม
  • (iii) - เป็นสิ่งที่ยืนยันถึงหลักฐานของวัฒนธรรมหรืออารยธรรมที่ปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบันหรือว่าที่สาบสูญไปแล้ว
  • (iv) - เป็นตัวอย่างอันโดดเด่นของประเภทของสิ่งก่อสร้างอันเป็นตัวแทนของการพัฒนาทางด้านวัฒนธรรม สังคม ศิลปกรรม วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี อุตสาหกรรม ในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ
  • (v) - เป็นตัวอย่างอันโดดเด่นของวัฒนธรรมมนุษย์ ขนบธรรมเนียมประเพณีแห่งสถาปัตยกรรม วิธีการก่อสร้าง หรือการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ ซึ่งเสื่อมสลายได้ง่ายจากผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมตามกาลเวลา
  • (vi) - มีความคิดหรือความเชื่อที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับเหตุการณ์ หรือมีความโดดเด่นยิ่งในประวัติศาสตร์

หลักเกณฑ์ทางธรรมชาติ

  • (vii) - เป็นตัวอย่างที่เด่นชัดของการเป็นตัวแทนในวิวัฒนาการสำคัญต่างๆในอดีตของโลก เช่น ยุคสัตว์เลื้อยคลาน ยุคน้ำแข็ง ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการพัฒนาความหลากหลายทางธรรมชาติบนพื้นโลก
  • (viii) - เป็นตัวอย่างที่เด่นชัดในการเป็นตัวแทนของขบวนการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญทางธรณีวิทยาหรือวิวัฒนาการทางชีววิทยา และปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์ต่อสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติที่กำลังเกิดอยู่ เช่น ภูเขาไฟ เกษตรกรรมขั้นบันได
  • (ix) - เป็นแหล่งที่เกิดจากปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่มีเอกลักษณ์หายากหรือสวยงามเป็นพิเศษ เช่น แม่น้ำ น้ำตก ภูเขา
  • (x) - เป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของชนิดสัตว์และพันธุ์พืชที่หายากหรือที่ตกอยู่ในสภาวะอันตราย แต่ยังคงสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ ซึ่งรวมถึงระบบนิเวศอันเป็นแหล่งรวมความอุดมสมบูรณ์ของพืชและสัตว์ที่ทั่วโลกให้ความสนใจด้วย

 การประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญ

คณะกรรมการมรดกโลกจะมีการประชุมร่วมกันหลายครั้งในแต่ละปี เพื่ออภิปรายถึงแผนการจัดการเกี่ยวกับแหล่งมรดกโลกที่ยังคงอยู่ และรับรายชื่อสถานที่ที่ประเทศต่างๆเสนอให้ได้รับการพิจารณาให้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก และจะมีการประชุมครั้งหนึ่งที่เรียกว่า การประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญ (World Heritage Committee Session) ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี เพื่อตัดสินว่าสถานที่ที่ได้รับการเสนอชื่อแห่งใดที่จะได้รับการขึ้นทะเบียนอย่างเป็นทางการ
การประชุมสมัยสามัญประจำปีจะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันจัดในเมืองสำคัญต่างๆจากทั่วโลก ซึ่งนอกจากครั้งที่จัดขึ้นที่กรุงปารีส อันเป็นที่ตั้งของสำนักงานใหญ่ขององค์การยูเนสโกแล้ว จะมีเพียงประเทศที่สมาชิกของคณะกรรมการมรดกโลกเท่านั้นที่จะได้รับสิทธิในการจัดการประชุมครั้งต่อไป โดยจะต้องได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการ และรับรองได้ว่าสมาชิกภาพของประเทศนั้นๆจะไม่หมดวาระลงเสียก่อนที่จะได้จัดการประชุม
ครั้งที่ปี (พ.ศ.)วันที่สถานที่ประเทศเจ้าภาพ
1252027 มิถุนายน - 1 กรกฎาคมปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
225215 กันยายน - 8 กันยายนวอชิงตัน ดี. ซี.Flag of the United States สหรัฐอเมริกา
3252222 ตุลาคม - 26 ตุลาคมไคโร และ ลักซอร์ธงชาติของอียิปต์ อียิปต์
425231 กันยายน - 5 กันยายนปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
5252426 ตุลาคม - 30 ตุลาคมซิดนีย์ธงชาติของออสเตรเลีย ออสเตรเลีย
6252513 ธันวาคม - 17 ธันวาคมปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
725265 ธันวาคม - 9 ธันวาคมฟลอเรนซ์ธงชาติของอิตาลี อิตาลี
8252729 ตุลาคม - 2 พฤศจิกายนบัวโนสไอเรสธงชาติของอาร์เจนตินา อาร์เจนตินา
925282 ธันวาคม - 6 ธันวาคมปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
10252924 พฤศจิกายน - 28 พฤศจิกายนปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
1125307 ธันวาคม - 11 ธันวาคมปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
1225315 ธันวาคม - 9 ธันวาคมบราซิเลียธงชาติของบราซิล บราซิล
13253211 ธันวาคม - 15 ธันวาคมปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
1425337 ธันวาคม - 12 ธันวาคมแบนฟ์ธงชาติของแคนาดา แคนาดา
1525349 ธันวาคม - 13 ธันวาคมคาร์เทจธงชาติของตูนิเซีย ตูนิเซีย
1625357 ธันวาคม - 14 ธันวาคมแซนตาเฟFlag of the United States สหรัฐอเมริกา
1725366 ธันวาคม - 11 ธันวาคมการ์ตาเฮนาธงชาติของโคลอมเบีย โคลอมเบีย
18253712 ธันวาคม - 17 ธันวาคมภูเก็ตธงชาติของไทย ไทย
1925384 ธันวาคม - 9 ธันวาคมเบอร์ลินธงชาติของเยอรมนี เยอรมนี
2025392 ธันวาคม - 7 ธันวาคมเมรีดาธงชาติของเม็กซิโก เม็กซิโก
2125401 ธันวาคม - 6 ธันวาคมเนเปิลส์ธงชาติของอิตาลี อิตาลี
22254130 ธันวาคม - 5 ธันวาคมเกียวโตธงชาติของญี่ปุ่น ญี่ปุ่น
23254229 พฤศจิกายน - 4 ธันวาคมมาร์ราเกชธงชาติของโมร็อกโก โมร็อกโก
24254327 ธันวาคม - 2 ธันวาคมแครนสธงชาติของออสเตรเลีย ออสเตรเลีย
25254411 ธันวาคม - 16 ธันวาคมเฮลซิงกิธงชาติของฟินแลนด์ ฟินแลนด์
26254524 มิถุนายน - 29 มิถุนายนบูดาเปสต์ธงชาติของฮังการี ฮังการี
27254630 มิถุนายน - 5 กรกฎาคมปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส
28254728 มิถุนายน - 7 กรกฎาคมซูโจวFlag of the People's Republic of China จีน
29254810 กรกฎาคม - 17 กรกฎาคมเดอร์บันธงชาติของแอฟริกาใต้ แอฟริกาใต้
3025498 กรกฎาคม - 16 กรกฎาคมวิลนีอุสธงชาติของลิทัวเนีย ลิทัวเนีย
31255023 มิถุนายน - 1 กรกฎาคมไครสต์เชิร์ชธงชาติของนิวซีแลนด์ นิวซีแลนด์
3225512 กรกฎาคม - 10 กรกฎาคมเมืองควิเบกธงชาติของแคนาดา แคนาดา
33255222 มิถุนายน - 30 มิถุนายนเซบียาธงชาติของสเปน สเปน
34255325 กรกฎาคม - 3 สิงหาคมบราซิเลียธงชาติของบราซิล บราซิล
35255419 มิถุนายน - 29 มิถุนายนปารีสธงชาติของฝรั่งเศส ฝรั่งเศส